Pleinmakers
Pleinmakers is een project van Woonpunt Mechelen om de sociale samenhang in de woonwijk Oud Oefenplein te verbeteren. Deze sociale woonwijk kampte met enkele zichtbare leefbaarheidsproblemen als nachtlawaai, hangjongeren, vandalisme en sluikstorten. Door mensen met een sterker sociaal profiel, genaamd ‘Pleinmakers’, aan te trekken, tracht Woonpunt Mechelen van binnenuit de sociale samenhang te verbeteren om zo de zichtbare problemen onrechtstreeks aan te pakken. De pleinmakers zijn in de eerste plaats inwoners van de wijk, maar proberen op een kleinschalige en laagdrempelige manier het contact met én tussen de andere bewoners te verbeteren.
Waar uitgevoerd?
Mechelen
Projectaanpak
Stap 1: locatie vinden
Net zoals bij elk project is het aangewezen om voor de start van het project een volledig plan of op zijn minst een aantal grote lijnen uit te werken. Zo bijvoorbeeld is bij een project als ‘Pleinmakers’ de keuze van de locatie een belangrijk startpunt. Eerst en vooral heb je een locatie nodig waar de leefbaarheidsproblemen als overlast, nachtlawaai, hangjongeren, vandalisme etc. zich voordoen/concentreren én waar er weinig sociaal contact bestaat tussen de inwoners. Vervolgens moet er op deze locatie huurwoningen verhuurd worden vanuit het lokaal bestuur of OCMW.
Woonpunt Mechelen heeft deze locatie gevonden in het Oud Oefenplein, een sociale woonwijk in het noorden van Mechelen dat de afgelopen jaren volledig werd ‘vernieuwd’ (renovatie en nieuwbouw). Toch is het (nog steeds) een verarmde sociale woonwijk met weinig maatschappelijk draagvlak. Het is een vrij jonge wijk met grote (jonge) gezinnen, met een hoge werkloosheidsgraad en een grote taal- en cultuurbarrière met de doorsnee Vlaming. Dit zorgt voor leefbaarheidsproblemen in Oud Oefenplein.
Bestaande projecten en activiteiten kunnen succesvol zijn, echter vaak zijn ze gebonden aan de bereikbaarheid van de professionele hulpverlener. In Oud Oefenplein zijn heel wat professionals aanwezig met allerlei projecten, maar die vinden plaats tijdens de werkuren. Spijtig genoeg concentreert de overlast zich vooral na de kantooruren Woonpunt Mechelen en het stadsbestuur willen met de pleinmakers dit hiaat op het vlak van ‘sociale controle’ beantwoorden.
Zoals vermeld komen pleinmakers niet (altijd) in aanmerking voor een sociale huurwoning. Om deze mensen met een sterker profiel toch aan te trekken doet Woonpunt Mechelen beroep op artikel 55 van het Kaderbesluit Sociale Huur. Dit laat toe om een aantal woningen buiten het sociaal huurstelsel te verhuren om de leefbaarheid van de wijk te verbeteren. Dit betekent echter niet dat deze huurders automatisch een voordelige (sociale) huurprijs dienen te betalen. De stad Mechelen voorziet echter een huurbonus van max. 300 euro per maand voor elke pleinmaker. Zo geniet de pleinmaker van een voordelig tarief, wat de taak van pleinmaker ook attractiever maakt.
Stap 2: selectieprocedure pleinmakers
De zoektocht naar een goede pleinmaker is niet gemakkelijk daar het gezochte profiel hoog gegrepen is: een enthousiaste persoon die kan omgaan met jongeren én ouderen, goed kan luisteren, open staat voor verschillende culturen, een actieve vrije tijd heeft, een organisatietalent, een doorzetter en inspirator. Woonpunt Mechelen zocht specifiek naar drie profielen:
- Starters met groeipotentieel en een uitgesproken maatschappelijk engagement om gedurende de periode te kunnen sparen voor een eigen woning.
- Hogere profielen op zoek naar een voorlopige oplossing om gedurende een korte periode in een sociale woonwijk te willen wonen om vervolgens weer te verhuizen.
- Mensen die werken in Mechelen en in de regio wonen of willen komen wonen.
Een eerste stap is een open oproep waar gepolst wordt naar geïnteresseerden. In deze oproep wordt het idee van de ‘Pleinmakers’ kort geschetst. Woonpunt Mechelen deed dit aan de hand van een zoekertje in de krant. Hierop antwoordden 26 geïnteresseerden. Een tweede stap is de organisatie van een gezamenlijk infomoment. Tijdens dit infomoment worden de krijtlijnen van het project uitgelegd en worden de verwachtingen gelijkgesteld. Indien de potentiële kandidaten nog steeds interesse hebben, mogen ze deelnemen aan de selectierondes.
De eerste selectieronde bestaat uit een verkennend gesprek van 20 minuten waar gepeild wordt naar de basisvaardigheden (interculturele communicatie, constructieve dialoog, weerbaarheid, zelfreflectie, creativiteit en wijkkennis) met een kwalitatieve inschaling. De tien beste kandidaten worden weerhouden voor de tweede selectieronde. De tweede selectieronde bestaat uit een diepte-interview in aanwezigheid van de partner (indien van toepassing) waar men verder peilt naar de gewenste vaardigheden uit ronde 1 en het maatschappelijk profiel van de kandidaat toetst. Hieruit volgt de finale selectie van kandidaat-pleinmakers .
Op basis van de twee selectierondes selecteerde Woonpunt Mechelen vier kandidaat-pleinmakers. Het aantal mogelijke pleinmakers was ook beperkt tot het aantal beschikbare woningen. Maximaal 1% van het beschikbaar patrimonium mag verhuurd worden aan personen met een ondersteunende functie die de leefbaarheid en sociale veiligheid kunnen bevorderen.
Stap 3: Takenpakket pleinmakers
De functie van de pleinmakers is tweeledig. Enerzijds dient de pleinmaker deel te nemen aan vrijetijdsactiviteiten die de sociale cohesie versterken in de wijk. Hierbij kan de pleinmaker aansluiting zoeken bij bestaande activiteiten of er zelf organiseren. Anderzijds gaat de pleinmaker op zoek naar potentiële ‘sterkhouders’. Dit zijn andere buurtbewoners die zich ook willen inzetten leefbaarheid van de wijk en die als brugfiguur kunnen dienen voor de stad/OCMW en de wijk. Op die manier rust de bevordering van de sociale cohesie binnen de wijk niet enkel op de schouders van de pleinmakers. Het is de bedoeling dat de sociale cohesie door zo veel mogelijk bewoners wordt versterkt.
In de eerste maanden gaat de pleinmaker op onderzoek (van ‘verkenner’ naar ‘kenner’). In deze verkenningsfase zoekt de pleinmaker aansluiting bij bestaande activiteiten om de buurt beter te leren kennen. Na de verkennende fase maakt de pleinmaker een plan van aanpak op, waarna hij/zij zelf activiteiten organiseert. Het engagement dat de pleinmaker aangaat focust zich rond zes facetten: organiseren van buurtactiviteiten, helpen in het lokaal dienstencentrum, andere huurders versterken, ondersteuning vormingsprojecten, Nederlands aanleren, een signaalfunctie om buren met vragen te verwijzen naar de juiste instanties.
Stap 4: Ondersteunen, evalueren en bijsturen
Het engagement dat de pleinmakers aangaan wordt contractueel vastgelegd in een addendum aan het huurcontract. De pleinmakers staan echter niet alleen in het uitvoeren van dit engagement. Ze worden bijgestaan door professionals om hun taken zo goed mogelijk te kunnen uitvoeren. Er is een hele projectstructuur rond het project ‘Pleinmakers’ waarbij de algemene coördinatie en opvolging van het project gebeurt in de stuurgroep. In Mechelen zit de stad en Woonpunt Mechelen in de stuurgroep. Een operationele werkgroep, waarin een aantal professionals als opbouwwerkers zetelen, onderzoekt de noden van de buurt en biedt omkadering en sturing van de wijkwerking. Deze werkgroep koppelt terug naar de stuurgroep. Binnen de werkgroep valt ook de teamcoaching, bestaande uit wijkwerkers. Zij bieden ondersteuning aan de pleinmakers door middel van meeloopdagen en vorming, verzorgen het netwerk, geven teamcoaching en zorgen voor bijsturing en/of verdere ondersteuning. Maandelijks worden de pleinmakers door de teamcoaching opgevolgd. Naast de teamcoaching krijgen de pleinmakers ook een persoonlijke coach toegewezen. Zij zitten wekelijks samen met voldoende ruimte om te ventileren en te inspireren. De pleinmaker rapporteert aan zijn/haar persoonlijke coach en wordt mede door hen geëvalueerd. Naast de vaste momenten waar de pleinmaker samenzit met de persoonlijke coach en de teamcoach kan de pleinmaker ook op andere momenten terecht bij zijn/haar coach, de coördinator of de opbouwwerker.
De inzet van de pleinmakers wordt jaarlijks geëvalueerd op een transparante manier. De jaarlijkse evaluatie bepaalt of een toelage wordt verlengd. Een pleinmaker kan maximaal 6 jaar actief zijn in de buurt. Bij (grondig) tekortschieten van hun taken wordt hun huurcontract vroegtijdig ontbonden. In het begin zal er meer naar een inspanningsverbintenis gekeken worden. Het is aannemelijk dat de pleinmakers weinig (zichtbare) resultaten zullen boeken in de eerste maanden of zelfs jaren. Het is echter voor de beoordeling belangrijk om te zien dat de pleinmakers voldoende inspanningen leveren, maar door omstandigheden niet de juiste of nauwelijks resultaten levert. Hierop kan de coach of coördinator inspelen. Na verloop van tijd wordt er weldegelijk gekeken naar concrete resultaten.
Bij het project ‘Pleinmakers’ in Mechelen werd bewust gekozen om geen specifieke taken te verbinden aan de rol van pleinmaker. De pleinmakers zijn vrij om activiteiten en taken te kiezen en uit te voeren zolang ze inzetten op het vastgelegde engagement.
Leerpunten
Bij de selectie draait het niet alleen om de pleinmaker maar ook zijn/haar gezin.
Bij de selectierondes moet er tevens voldoende belang gehecht worden aan het diepte-interview met de partner van de kandidaat-pleinmaker. De partner moet mee achter de voorafnames staan van het project. Bij buurtactiviteiten zal de partner naar alle waarschijnlijkheid ook moeten deelnemen. Ook het belang van het Nederlands mag niet onderschat worden. Het aanleren van Nederlands aan anderen wanneer de partner van de pleinmaker het zelf niet spreekt, kan een verkeerde indruk nalaten.
Communiceer niet meteen met de buurt bij intrede pleinmakers.
Van zodra de pleinmakers geselecteerd zijn, kan de verhuis snel volgen. In Mechelen werden de vier pleinmakers op het einde van het jaar geselecteerd en startte de huur vanaf 1 januari. Het is best om de buurt niet meteen in te lichten over de bijkomende taak van deze inwoners. Een te snelle (en grote) communicatie kan averechts werken voor zowel de inwoners als de pleinmakers zelf. De inwoners van de wijk kunnen achterdochtig worden en het als een controlemaatregel van de stad beschouwen. De pleinmakers krijgen dan op die manier niet de kans om rustig in te trekken en de buurt te ontdekken op hun eigen tempo zonder voorafnames bij de andere inwoners.
Gebruik professionele ondersteuning bij de selectie van pleinmakers.
Bij de verschillende selectierondes is het nuttig om gebruik te maken van externe expertise. Woonpunt Mechelen heeft beroep gedaan op externe ondersteuning bij de diepte-interviews om de mate van bereidheid/competentie om interculturele bruggen te kunnen bouwen in te schatten. Iets wat voor Woonpunt Mechelen een grote meerwaarde was.
Zorg voor een draagvlak bij de reeds actieve professionals in de buurt.
De professionals die actief zijn in de buurt moeten weet hebben van de pleinmakers en waarvoor ze dienen. Het moet ook duidelijk zijn dat de pleinmakers er niet zijn ter vervanging maar ter versterking van de professionals.
De wijk moet bekend terrein zijn voor de coach.
Om een vlotte samenwerking met de pleinmakers te hebben, is het belangrijk dat de wijk voldoende gekend is door de coach die de pleinmaker gaat begeleiden. Kennis van de geschiedenis en de bestaande netwerken binnen de wijk kan van pas komen bij het ondersteunen van de pleinmaker.
Begin bewust klein en werk met kleine wins.
Bij het opstarten van een project als ‘Pleinmakers’ is het zinvol om klein te beginnen. Door met een beperkt aantal pleinmakers te starten, kan er beter afgestemd en waar nodig bijgestuurd worden. Na verloop van tijd kunnen er steeds meer pleinmakers aan de slag gaan. Daarnaast is het ook belangrijk om eerder kleinschalige activiteiten te organiseren. Soms zijn de pleinmakers zo enthousiast dat ze een te grote activiteit organiseren, waardoor ze teveel moeten rekenen op anderen voor een goed verloop. In geval de buurt nog niet volledig mee is, moeten de professionals inspringen waardoor de activiteit niet wordt ervaren als vanuit de buurt zelf komende. Kleine wins leiden tot gegarandeerd succes.
Start niet met de zoektocht naar sterkmakers.
De opdracht van de pleinmaker is tweeledig. Enerzijds activiteiten organiseren/ondersteunen en anderzijds sterkmakers vinden. Dit zijn andere inwoners uit de wijk die hun schouders mee onder het project willen zetten en mee activiteiten willen organiseren/ondersteunen. De zoektocht naar deze mensen kan best niet in het begin gebeuren. Het is voor pleinmakers moeilijk om de intenties van sommige mensen in te schatten. Door eerst zelf activiteiten te organiseren of ondersteunen, krijgt de pleinmaker een beter zicht op de engagementen en de draagkracht van potentiële sterkmakers.
Laat de pleinmakers ook samenwerken om de volledige wijk te bereiken.
Soms is het nodig om niet voor kleine wins te gaan, maar eerder activiteiten te organiseren die de hele wijk betrekt. Hiervoor is echter wel de samenwerking van de pleinmakers nodig. Indien de pleinmakers steeds alleen werken, is de kans groot dat enkel hun buurt of nichegroep ‘verbetert’, terwijl de volledige wijk zou moeten vooruitgaan.
Gebruik bestaande projectstructuren indien mogelijk.
Ondanks dat een project als ‘Pleinmakers’ relatief weinig externe ondersteuning nodig heeft, moet er wel een projectstructuur zijn. Het is zinvol om te bekijken in welke mate het project kan inkantelen binnen een bestaande projectstructuur. Dit vergroot ook de samenwerking met andere projecten en activiteiten in de wijk.
Projecteigenaar
Woonpunt Mechelen & stad Mechelen
Partners
- Woonpunt Mechelen (SHM)
- Stad Mechelen
- Lokaal dienstencentrum
- Jeugdwerking J@M
- Samenlevingsopbouw
Doelgroep
- Sociale woonwijk
- Jongeren
Middelen
Het project Pleinmakers kent een beperkte inzet van personeelslast op voorwaarde dat het in een bestaande projectstructuur en ondersteuning van bestaande professionals kan opgaan. De professionele ondersteuning voor Pleinmakers bestaat uit:
- 1 coördinator voor het volledige project;
- 1 vrijwillige coach ter ondersteuning van de pleinmakers.
Qua budget moet er voldoende budget zijn voor de huurbonus van de pleinmakers. In Mechelen bedraagt dit per maand 300 euro voor elke pleinmaker. Op jaarbasis bedraagt dit voor het project in Mechelen 14.400 euro. Naast de huurbonus kent het project weinig andere kosten. De mogelijkheid voor een (klein) budget voor de pleinmakers om activiteiten te organiseren is mogelijk. Al gaat het project ervan uit dat de projecten van de bewoners en pleinmakers zelf komt.
Bron: Woonpunt Mechelen